Storing

Een van de moeilijkste dingen om op te lossen is vaak het probleem storing.storinggolf

Storing kan uit een heleboel dingen voortkomen, en is op te delen in twee verschijningen:

Storing van een externe bron: (andere zender, stoorpulsen in de ether, metalen- of stroom geleidende zaken in de buurt.) Dit zijn vaak storingen die je op de ene plek wel hebt, maar op een andere niet
Storing die in de eigen apparatuur ontstaat. Dit soort storing heb je dan vrijwel altijd last van, of in ieder geval heel regelmatig.
Vaak is het zelfs niet één ding wat de storing veroorzaakt, maar een paar dingen tegelijk, en ook komt het vaak voor dat storing voorkomt uit een combinatie van bepaalde onderdelen die op één of andere manier niet met elkaar samen willen werken.
Storing is dus een optelling van factoren.

Je ontvanger kan een bepaalde hoeveelheid stoorsignaal weg filteren zonder dat je er iets van merkt, maar als de verhouding storing t.o.v. goed signaal te groot wordt, heb je “opeens” storing.

grafische voorstelling van storing

Dit is een grafische voorstelling om het probleem begrijpbaar te maken voor wie geen elektronische opleiding heeft gevolgd, geen universitair wetenschappelijk verantwoorde voorstelling van zaken! Dat zou te ingewikkeld worden.

storing1

Zolang de verhouding goed signaal (groene vlak) en storing/ruis (geel) goed blijft (dus tot de blauwe lijn), heb je geen last van storing.

in dit geval is er geen probleem, er zijn wel storings invloeden (rood), die zijn er altijd, maar er is voldoende marge (geel) om er geen last van te hebben

In dit geval is er geen probleem, er zijn wel storingsinvloeden (rood), die zijn er altijd, maar er is voldoende marge (geel) om er geen last van te hebben.

 

Dit is een voorbeeld van een heel gevaarlijke situatie: de marge van wel - geen storing is ontzettend klein, bij het minste of geringste heb je hier last van storing

Dit is een voorbeeld van een heel gevaarlijke situatie: de marge van wel – geen storing is ontzettend klein, bij het minste of geringste heb je hier last van storing.

Dit is dezelfde situatie als de voorgaande, maar de motor geeft iets meer storing. Hier heb je echt last van storing. In dit voorbeeld komt het grootste probleem door de afwijking in de apparatuur. Maar door nu een motor te monteren die iets minder stoorsignaal afgeeft, schuift de grens weer een stukje naar boven, en lijkt het probleem opgelost. Maar in feite was het niet de motor, maar komt het probleem nog steeds voornamelijk door een slechte apparatuur.

Dit is dezelfde situatie als de voorgaande, maar de motor geeft iets meer storing. Hier heb je echt last van storing. In dit voorbeeld komt het grootste probleem door de afwijking in de apparatuur. Maar door nu een motor te monteren die iets minder stoorsignaal afgeeft, schuift de grens weer een stukje naar boven, en lijkt het probleem opgelost. Maar in feite was het niet de motor, maar komt het probleem nog steeds voornamelijk door een slechte apparatuur.

 

 

 

 

Een probleem van storing is dat je niets kunt zien, niets kunt meten (de meeste mensen tenminste niet): het overkomt je, en zoek nu maar eens uit wat het is. Ook wij kunnen meestal niet zo maar zeggen “oh, dat is dat of dat”, maar alleen door testen, veranderingen te doen, en weer te testen, net zolang tot het verschijnsel over is kun je soms resultaat behalen. En soms zelfs dan nog niet! Ons bellen met de vraag “ik heb storing, waar komt dat door” heeft dus geen zin!

Hieronder willen we een paar tips geven, waarmee je kunt proberen de storing te lijf te gaan.

GOEDE STROOMVOORZIENING

Veel problemen ontstaan door het gebruik van verkeerde stroombronnen voor de zender en de sanyo1500klontvanger. Gewone batterijen in de zender is vaak nog niet zo’n probleem (op den duur wel kostbaar) als je de batterijen maar vervangt ruim voor ze echt leeg zijn.

Zodra de spanning van de stroombron van de zender daalt, vermindert het vermogen waarmee de zender uitzendt, en dus ook de signaal sterkte. Hierdoor ziet de ontvanger een zwakker signaal, en krijgen stoor pulsen eerder de overhand.
De ontvanger kan beter helemaal niet met batterijen gevoed worden. Het stroomverbruik van een zender is niet zo groot, en constant. Een batterij kan dit nog wel aan. Het stroomverbruik van een ontvanger is ook heel laag, maar zodra de servo’s werk moeten gaan verrichten, is het stroomverbruik even heel erg hoog.

Een batterij kan deze hoge stroom niet makkelijk leveren, en reageert hierop met een enorme daling in de spanning. Op dat moment werkt de ontvanger niet goed meer, en krijgt storing dus weer meer kans. Een goede oplaadbare accu kan een veel hogere stroom geven, zonder dat de spanning noemenswaardig daalt.

Dit heeft niet met capaciteit te maken, maar met de constructie van de accu.Penlite (vergelijkbaar met
een cola fles van 1 liter, en een melk fles van 1 liter inhoud. Als beide vol zijn, en je houdt ze op hun kop, loopt de melkfles heel snel leeg, en de cola fles doet daar veel langer over. Toch is de inhoud (capaciteit) gelijk.

Dus accu’s gebruiken voor de ontvanger (en doe ze dan ook maar in je zender) .

Maar er zit nog een addertje onder het gras: er zijn heel veel goedkope (vaak zelfs duur betaalde) simpele penlites op de markt. We mogen hier geen namen noemen, maar vaak ook staat er geen naam op of een fantasie naam.

schematische voorstelling spannings verloop van de accu of batterij onder belasting.

rood is een goede accu zoals een Sanyo groen is tipical voor een slechte accu

rood is een goede accu zoals een Sanyo
groen is tipical voor een slechte accu

Hoe dan ook, de meeste simpele penlite accu’s hebben een vrij hoge inwendige weerstand, en hebben een constructie die niet zo erg geschikt is om als zend of ontvanger accu gebruikt te worden.

Deze cellen hebben een relatief lage spanning (er staat overigens altijd 1.2V nominaal op een accu cel, dat zegt dus ook niets), en een spannings verloop tijdens het ontladen waarbij zodra de accu belast wordt, de spanning continue terug begint te lopen.
Vaak begint je zender al na een half uur te piepen dat de accu leeg is. De accu is dan niet leeg, maar de spanning wordt te laag.

Datzelfde gebeurt in de ontvanger accu, zodra een servo veel stroom vraagt, stort de spanning in, met dus weer grotere kans op storing.
Wij vinden vrijwel alleen maar de Sanyo penlites goed genoeg om zowel in je zender als voor de ontvanger accu gebruikt te worden.

Deze cellen hebben een heel andere constructie, en geven een hele lange periode een constante hoge spanning, en zijn dan binnen 5 minuten opeens leeg! Een standaard zender loopt op normale Sanyo 700 mAh cellen 10 tot 15 uur!

Ook kunnen deze cellen heel makkelijk hoge stromen leveren, zonder dat ze instorten!
Dus niet alleen de zendtijd is belangrijk, het feit dat de cellen zo lang een hoge spanning geven zorgt ervoor dat het zendbereik goed blijft en dat de ontvanger probleemloos zijn werk kan blijven doen.

Nog beter is om voor de ontvanger accu een 5 cellen pakket te gebruiken, en dan liefst nog NiMh cellen te nemen i.p.v. Nicad.

  • Een 5 cellen pack levert 6 volt nominaal i.p.v. de 4.8 volt voor een 4 cellen set, daardooraccuontvhump werkt je ontvanger langer, en zijn de servo’s 20% sneller en 20% sterker, wat in totaal een 30% betere prestatie oplevert.
  • Een 5 cellen pack heeft gesoldeerde verbindingen. Vaak wordt als ontvanger accu het bij de zender mee geleverde houdertje gebruikt waar de cellen los tussen veertjes geklemd zitten. Door oxidatie van de verbindingen, en het trillen van de accu als de motor loopt, resulteert dat al snel in een hele slechte verbinding.
  • Nicad cellen hebben een geheugen effect, d.w.z. als je ze steeds oplaad voor ze geheel ontladen zijn, loopt de capaciteit drastisch terug. Als je goede nicads in je zender hebt, kun je eens in de 10 ladingen je zender een keer b.v. een hele nacht aan laten staan, tot de accu’s helemaal leeg zijn, en ze dan weer opladen (gaat niet met goedkope penlites, die gaan daarvan ook kapot). Dit voorkomt het geheugen effect. Met ontvanger accu’s kun je dit zo niet doen, je mag je ontvanger niet ingeschakeld hebben zonder dat je zender aan staat, dan kan de ontvanger op vreemde signalen gaan reageren, en daarmee je servo’s in de vernieling helpen. Door NiMh’s te gebruiken heb je dit soort problemen niet, die hebben n.l. geen geheugen effect, en mogen altijd bijgeladen worden zonder capaciteits verlies. Bijkomend voordeel is natuurlijk de extra capaciteit die dit soort cellen hebben.

KRISTALLEN

Een ander veel voorkomend euvel zijn slechte kristallen. Een kristal is een heel klein plaatje keramisch materiaal, super dun, wat aan een paar draadjes in een behuizing hangt. crystalDat is dus relatief vrij kwetsbaar, vooral het ontvangst kristal krijgt het altijd slecht te verduren. Je moet je eens voorstellen wat er in dat kristal gebeurt tijden al die klappen die je met je auto maakt. Maar ook de trillingen van een nitro motor doen je kristal geen goed.

Op den duur kan er een afwijking (scheurtje) in het kristal komen, waardoor de trillings frequentie verandert. Als de frequentie heel veel veranderd, of het kristal helemaal kapot gaat, werkt je systeem niet meer, maar dat is meestal gauw opgelost dan. Vaak echter verandert de frequentie maar een klein beetje.

Onder ideale omstandigheden met weinig of geen andere signalen in de lucht, werkt alles nog wel. Maar zodra er maar iets ‘vreemds” in de lucht zit (een andere zender op een andere frequentie, een verzwakking van de ontvangst door iets lagere spanning van de accu’s of metalen voorwerpen in de buurt), krijg je dan storing.

kristaldoosZorg dus goed voor je kristallen, bewaar reserve kristallen in een schuimrubber houder, en bescherm je ontvanger tegen grote klappen en de trillingen van de motor door hem bv. met schuimrubber te monteren, en zorg voor een setje reserve kristallen zodat je de kristallen kunt wisselen als je storing hebt.

Nog even het volgende over kristallen: bij AM kristallen zijn er in principe geen verschillen in constructie tussen de verschillende merken (kan wel een kwaliteits verschil in zitten). D.w.z. Futaba AM kristallen zullen ook in een AM Hitec systeem normaal werken.

Bij FM ligt dat anders: Zowel de zender als de ontvanger werken alleen goed als het kristal hoort bij de zender of de ontvanger.
Heb je een Futaba FM zender, dan moet daar een Futaba FM zendkristal in. Heb je een KoPropo FM zender, dan moet daar een KO FM zendkristal in. Hetzelfde geld voor de ontvanger: heb je een Futaba FM ontvanger, dan moet daar een Futaba FM ontvanger kristal in,

MAAR OOK ALS JE BIJVOORBEELD EEN FUTABA FM ONTVANGER MET EEN KOPROPO FM ZENDER GEBRUIKT, MOET IN DE ZENDER EEN KO KRISTAL EN IN DE ONTVANGER EEN FUTABA KRISTAL!

KNAK PULSEN

Een verschijnsel wat ook voor storing kan zorgen zijn de z.g. “knakpulsen”. Knakpulsen ontstaangas4 wanneer je met metaal tegen metaal komt in de buurt van een ontvangst systeem. Vaak zie je dit verschijnsel als je ontvanger aan staat, een je drukt je gloeiplug driver op de gloeiplug. Op het moment dat hij contact maakt, zie je vaak de servo’s even bewegen. Ook als je met een sleutel ergens tegen de auto komt, kun je dit verschijnsel zien.

Als er in de auto dus iets los zit waardoor metaal tegen metaal rammelt, kun je daar storing van krijgen.

Heel berucht in dit verband is bv het stangetje wat door het oogje van de schijfrem gaat. Dit kan in het oogje rammelen, en op die manier voor storing zorgen. Een trucje om dat te voorkomen is om wat krimpkous om het stangetje te doen, zodat het geen metaal op metaal verbinding meer is.

ZEND APPARATUUR

27 EN 40 Mc

Een zend/ontvangst installatie moet natuurlijk zelf al zo weinig mogelijk last hebben van invloeden van buitenaf.

Op de eerste plaats heb je verschil in 27 en 40 mHz apparatuur. Hoewel een 27 mHz zenderprotechzender eigenlijk niet slechter hoeft te zijn dan een 40 mHz zender, is er wel een probleem met het feit dat 27mHz in Nederland een vrije band is.

Hij wordt gebruikt voor o.a. “zendbakkies”, waarmee bv vrachtwagen chauffeurs onderling communiceren. Verder zit er op deze 27 mHz band een immense vracht aan andere toepassingen, garage deur openers, babyfoons, speelgoed etc. De kans op storing is daarmee een heel stuk groter dan met 40 mHz apparatuur.

Een ander punt is dat vrijwel alle auto sets die compleet met ingebouwde apparatuur verkocht worden, niet alleen meestal met een 27 mHz set geleverd worden, maar vaak is dat dan ook nog eens het simpelste van het simpelste systeem. Daarmee is de kans op storing heel erg groot.

De meeste 40 mHz sets die los verkocht worden zijn van een beter kwaliteit, en vrijwel altijd op 40 mHz als het goed is, en daarmee is de kans op storing dus veel kleiner. (let op: zender en ontvanger zijn of geschikt voor 27 of voor 40 mHz, je kunt dus niet 40 mHz kristallen in een 27 Mc set doen, dat werkt niet!)

AM EN FM

Een zend/ontvangst systeem kan AM of FM gemoduleerd zijn.
Een FM systeem kan een nauwkeuriger overdracht van signaal geven, maar dat wil nog nietfut2plkl zeggen dat FM altijd maar beter is. Je hebt goede en slechte FM systemen, net zoals je goede en minder goede AM systemen hebt.

Van een hele goede FM zender kun je inderdaad wel zeggen dat hij altijd beter is, maar er zijn tegenwoordig ook goedkope, simpele FM systemen, en het is niet altijd gezegd dat dat maar beter is dan een goede AM zender.

De dure FM systemen zijn super nauwkeurig, super smal bandig en maken gebruik van heel nauwe toleranties van elektronica en afstemmingen. Deze systemen zijn inderdaad zeer betrouwbaar, maar dat heeft ook zijn prijs.

De goedkopere FM systemen zijn natuurlijk veel minder nauwkeurig, en kunnen dan ook in diverse gevallen voor meer problemen zorgen dan een goed AM systeem (wat vaak nog iets goedkoper is).
Een elektro auto b.v. wekt een stoorsignaal op wat FM gemoduleerd is. Een goedkope FM zender heeft daar sneller last van dan een AM systeem.

Een auto met een echte benzine motor (dus niet een gloeiplug auto, maar een auto met een echte ontsteking en bougie, zoals een FG), wekt een AM gemoduleerd stoorsignaal op, en zal dus zelfs met een simpele FM zender veel beter werken dan met een AM zender.

Maar hoe dan ook, een “dure” FM zender is inderdaad het minst gevoelig voor storing.fut3013

Om nog maar niet te spreken van de Futaba 3PK zender set met PCM systeem.

PCM ( pulse code modulatie) is een systeem wat bij elke informatie overdracht (50 a 60 keer per seconde) eerst checkt of het signaal betrouwbaar is. Hij doet dat door een code mee te zenden.

Als deze code verminkt overkomt, reageert de ontvanger niet op de opdracht, maar wacht op de volgende. Komt de code de volgende keer wel goed over, dan geeft de ontvanger pas de opdracht door aan de servo.

Omdat er zo veel signalen per seconde over gestuurd worden, merk je van en e.v. vertraging dus niet zo veel. Verder is het zo dat als er langer dan 1/10 seconde geen goed signaal binnenkomt, de ontvanger de gas en stuurservo naar een vooraf ingeprogrammeerde stand zet, dus b.v stuur recht en zachtjes remmen. Dat voorkomt dat je auto op hol slaat.

INVLOEDEN VAN BUITENAF

Aan echte stoorpulsen van buitenaf, zoals een andere zender op hetzelfde kanaal, is niets te doen, behalve de montage van en z.g. fail safe of het gebruik van een PCM systeem.

Maar als je last hebt van “glitches” (korte stoorpulsjes), kun je het volgende proberen:

  • monteer je ontvanger eens op en andere plaats, of draai hem 180 graden om.
    Vooral bij elektro auto’s is de plaats van de ontvanger zeer belangrijk. Plaats hem zo ver mogelijk weg van de accu, de regelaar, de motor en de dikke bedrading. Ook de antennedraad moet daar zo ver mogelijk bij vandaan blijven.Probeer ook eens de dikke bedrading eens op een ander plek te leggen.
  • Vooral bij gebruik van een koolstof chassis is het beter de ontvanger niet rechtstreeks op het chassis te monteren. Doe eerst wat dubbelzijdig schokabsorberende tape op het chassis, plak daar een stukje lexan op, en monteer daarop pas met nog wat dubbelzijdig tape de ontvanger.Schuif ook een stukje siliconen slang (brandstof slang of de isolatie van een dikke stroomdraad) over de antenne draad, zodat het stuk antenne draad tussen de ontvanger en de antennesteun bedekt is.
  • Wikkel een te lange antennedraad niet op, maar knip hem af.
    (Eigenlijk is het niet goed om de antenne in te korten, maar het op wikkelen is nog slechter)
  • Tik met en plastic voorwerp op de ontvanger. Als je systeem hierop reageert, zit er waarschijnlijk iets los (stekker blokje, kristal voet, print breuk, etc).Je ontvanger zal dan nagekeken moeten worden door een technische dienst, (bij een goedkope ontvanger is vervangen misschien eerder te overwegen)
  • Controleer je auto op los zittende delen, let vooral op dingen waarbij metaal tegen metaal kan tikken.
  • Als je kan, probeer dan eens stap voor stap andere onderdelen te monteren. Als je een vriendje hebt met ook een zelfde soort system, wissel dan eens van zender, kristallen en ontvanger, en bedenk dat ook een stuurservo voor storing in je systeem kan zorgen.
  • Bij elektro auto’s kan ook een versleten collector en of koolborstels, en/of een slecht werkend onstoorfilter voor problemen zorgen.

OVER DE GETALLEN OP DE KRISTALLEN:

Soms staan er hele andere getallen op een kristal als je verwacht dat er op moet staan, hoe kan dat nu?

Dat is een heel ingewikkeld verhaal. Simpel gezegd komt het er op neer dat de werkelijke frequentie van een kristal eigenlijk nooit is wat er op staat.
Het begint met als de zender op kanaal 82 zit (40.825), het ontvangst kristal een stuk lager moet zijn, omdat de ontvanger werkt op het verschil tussen de zend en de ontvangst frequentie.

Meestal is dat in de buurt van de 455 Hz lager, dus als het zend kristal 40.825 is, is de werkelijke freqentie van het ontvangst kristal inderdaad meestal 40.370. (daarom staat er TX en RX op een kristal, c.q. is er onderscheid tussen een Zender en een Ontvanger kristal)

Maar het is nog erger, vaak werken de zenders en ontvangers niet met de werkelijk frequentie, maar met een z.g. harmonische, dus i.p.v. 40.825 trilt het kristal in werkelijkheid op 20.4125Hz (2e harmonische)of zelfs 13.608Hz (3e harmonische).

Hetzelfde geldt voor het ontvangst kristal, dat kan dus ook ergens in de 20.xxx of de 13.xxx zijn. (De zender verdubbelt of verdrievoudigd de kristal frequentie in dat geval, de werkelijke zendfrequentie is dus wel degelijk 40.825, ongeacht of er een 2e of 3e harmonische gebruikt wordt)

Gelukkig zetten de meeste fabrikanten echter zowel op het ontvangst- als op het zendkristal gewoon de zelfde waarde, dus op het zendkristal 40.825 T of TX (=Transmitter, Multiplex maakt er S van Sender van) en op het ontvangst kristal 40.825 R of RX (=Receiver, Multiplex maakt hier E van Empfanger van), om het voor de “leek” (troost je, dat zijn we vrijwel allemaal op dit gebied) niet ingewikkeld of onbegrijpelijk te maken.

Maar sommige fabrikanten denken er goed aan te doen om de werkelijk frequenties er op te zetten, en dat is, hoewel ze dus gelijk hebben, erg verwarrend.
Kortom: maak je niet druk, als er kanaal 82 op staat, en je apparatuur werkt gewoon, hoef je je dus nergens zorgen om te maken.

FREQUENTIE TABEL 27 mHz FREQUENTIE TABEL 40 mHz
kanaal nr. frequentie kanaal nr. frequentie
1 26.995 50 40.665
2 27.045 51 40.675
3 27.095 52 40.685
4 27.145 53 40.695
5 27.195 54 40.715
6 27.255 55 40.725
 

 

 

 

 

 

 

zender

56 40.735
57 40.765
58 40.775
59 40.785
81 40.815
82 40.825
83 40.835
84 40.865
85 40.875
86 40.885
87 40.915
88 40.925
89 40.935
90 40.965
91 40.975
92 40.985

Kopy van www.pkracing.nl